Żaden pisarz polski nie zdobył tylu naraz laurów, wyrazów i dowodów uznania, szacunku, uwielbienia. Nawet powściągliwi zwykle pozytywiści pisali o nim z entuzjazmem. Dzieła jego "znajdują się w tej chwili pod wszelkimi długościami i szerokościami geograficznymi od Paryża do Władywostoku, od New Yorku do San Francisco, od Sztokholmu do Kapstadu, od Irkucka do Melburnu" - pisał Bolesław Prus.

Powieść historyczna Henryka Sienkiewicza. Tłem historycznym Krzyżaków jest fragment historii Polski, przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim. Książka zawiera: starannie przygotowany i opatrzony przypisami tekst utworu, krótko i przystępnie zaprezentowane wiadomości wstępne, komentarze do tekstu na marginesach, oznaczone symbolami graficznymi, szerokie marginesy, na których można robić notatki, wyróżnione znane cytaty, życiorys autora, streszczenie utworu, wyczerpujące omówienie problematyki, plany najczęściej pojawiających się wypracowań związanych z lekturą.

Powieść historyczna Henryka Sienkiewicza. Tłem historycznym Krzyżaków jest fragment historii Polski, przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim. Książka zawiera: starannie przygotowany i opatrzony przypisami tekst utworu, krótko i przystępnie zaprezentowane wiadomości wstępne, komentarze do tekstu na marginesach, oznaczone symbolami graficznymi, szerokie marginesy, na których można robić notatki, wyróżnione znane cytaty, życiorys autora, streszczenie utworu, wyczerpujące omówienie problematyki, plany najczęściej pojawiających się wypracowań związanych z lekturą.

Tłem historycznym `Krzyżaków` jest fragment historii Polski przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim. Przy pisaniu powieści autor korzystał z Kroniki Janka z Czarnkowa, Historii Jana Długosza, dzieł takich historyków jak Stanisław Smolka i Karol Szajnocha, niemieckich i francuskich opracowań historycznych, map, odpisów ksiąg itd. Na tle znaczących wydarzeń historycznych autor opisuje dzieje barwnych i wyrazistych postaci. Bohaterami powieści są: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, a także polski rycerz Maćko i jego bratanek Zbyszko z Bogdańca. Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi wątek melodramatyczny, a walka ze zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić ducha Polaków pod zaborami. Kulminacją powieści jest zwycięska bitwa pod Grunwaldem, przedstawiona jako tryumf oręża polsko-litewskiego. Przebieg bitwy Sienkiewicz odtworzył według Jana Długosza i pod wpływem obrazu Jana Matejki. Powieść opisuje wiele wydarzeń i postaci historycznych, choć nie wszystkie opisane są zgodnie z prawdą.

Tłem historycznym `Krzyżaków` jest fragment historii Polski przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim. Przy pisaniu powieści autor korzystał z Kroniki Janka z Czarnkowa, Historii Jana Długosza, dzieł takich historyków jak Stanisław Smolka i Karol Szajnocha, niemieckich i francuskich opracowań historycznych, map, odpisów ksiąg itd. Na tle znaczących wydarzeń historycznych autor opisuje dzieje barwnych i wyrazistych postaci. Bohaterami powieści są: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, a także polski rycerz Maćko i jego bratanek Zbyszko z Bogdańca. Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi wątek melodramatyczny, a walka ze zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić ducha Polaków pod zaborami. Kulminacją powieści jest zwycięska bitwa pod Grunwaldem, przedstawiona jako tryumf oręża polsko-litewskiego. Przebieg bitwy Sienkiewicz odtworzył według Jana Długosza i pod wpływem obrazu Jana Matejki. Powieść opisuje wiele wydarzeń i postaci historycznych, choć nie wszystkie opisane są zgodnie z prawdą.

Akcja powieści Toczy się w XVII wieku i oparta jest na autentycznych wydarzeniach historycznych związanych z powstaniem kozackim na Ukrainie, które wybuchło w 1648 r. Akcja opowieści zaczyna się rok wcześniej w czasie zimy, a kończy w 1649, chociaż epilog sięga wydarzeń z roku 1651.
Książka rozpoczyna się historią rozgrywająca się na Dzikich Polach, gdzie wracający z Krymu Jan Skrzetuski - namiestnik księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, ratuje życie a następnie puszcza wolno kozackiego półkownika, którym później okazuje się być sam Bohdan Chmielnicki - przywódca wrogich oddziałów. Skrzetuski w drodze do Wiśniowieckiego poznaje w karczmie swoich późniejszych przyjaciół - Zagłobę i Podbipiętę, z którymi u boku będzie następnie walczył i od których uzyska niejednokrotnie pomoc.Jadąc do Łubniów, do księcia, Skrzetuski przypadkowo poznaje Helenę Kurcewiczównę, zakochuje się w niej ze wzajemnością, oświadcza się i wymusza na jej rodzinie zgodę na ożenek. Tym samym ściąga na siebie i rodzinę swej wybranki zemstę znienawidzonego w okolicy Bohuna - dowódcy kozackiego, któremu już wcześniej, w zamian za obietnicę pozostawienia w spokoju rodzinnych dóbr, przyrzeczono rękę panny. W ten sposób zaczyna się miłosny wątek powieści, który obok potyczek wojskowych, stanowi jej główną oś.Skrzetuski pozostawia Helenę pod opieką rodziny i wyjeżdża do Siczy, aby zorientować się w zamiarach Kozaków. W drodze dostaje się do niewoli, a życie ratuje mu Chmielnicki, który zorientował się, że tym samym odwdzięcza się swemu dawnemu wybawcy. Chmielnicki chce pomóc Polakowi, ale w zamian za nieujawnianie kozackich sekretów, na co dzielny Jan nie przystaje. Będąc nadal w niewoli, Skrzetuski wędruje z wrogimi wojskami, a w tym czasie dochodzi do klęsk Polaków pod Żółtymi Wodami i Korsuniem. W końcu Chmielnicki uwalnia Skrzetuskiego, a nawet daje mu do ochrony niewielki tatarski oddział. Jan wyrusza więc do rozłogów, gzie jednak zamiast Heleny zastaje jedynie zgliszcza. Spustoszenia dokonał tam Bohun, który dowiedział się o zdradzie, a reszty zniszczeń dokonało okoliczne chłopstwo niezadowolone z ucisku Kurcewiczów. Helena dzięki podstępowi mającego się nią zająć Zagłoby zdołała uciec, a po licznych perypetiach dotarła do Baru, gdzie miała czekać na Skrztuskiego, który w tym czasie walczył pod Słuczą. Jednak dziewczyna nie mogła się czuć bezpiecznie, została odnaleziona przez Bohuna, który jak się okazało, darzył ją prawdziwą szaleńczą miłością. Helena chciała popełnić samobójstwo, ale zdołała się tylko ciężko ranić - w takim stanie Bohun oddał ją pod opiekę czarownicy Horpyny i jej sługi, a sam odjechał na wojnę.W międzyczasie Bohun mści się na Zagłobie, ale nie udaje mu się go zabić, bo w tym czasie atakuje go odział Wołodyjowskiego. Bohun ucieka, a po licznych klęskach polskich wojsk Skrzetuski dociera do Lwowa, gdzie książę Wiśniowiecki przygotowuje się do obrony miasta. Książę wyjeżdża do Warszawy na elekcję, którą wygrywa Jan Kazimierz, a w tym czasie Wołodyjowski ciężko rani w pojedynku Bohuna.Skrzetuski mimo zaangażowania w wojnę ciągle myśli o odnalezieniu porwanej Heleny, ale na drodze stają mu kolejne wydarzenia - Chmielnicki zostaje powołany przez króla na hetmana i ogłasza fałszywy pokój, ale jednocześnie nadal się zbroi i knuje spiski przeciwko Rzeczpospolitej.Przyjaciele Skrzetuskiego ratują Helenę, ale prześladują ich tatarskie oddziały. Na szczęście z pomocą przyszły im polskie wojska szykujące się do szturmu Chmielnickiego na twierdzę Zbaraż, gdzie przybywają wojska Wiśniowieckiego. To tam Skrzetuski i jego towarzysze dokonują heroicznych czynów, ale pomimo wielkiego poświęcenia nie wszystkim udaje się przeżyć. Ginie Podbipięta, którego męstwo zostało jednak uczczone poprzez honorowy pochówek. W czasie oblężenia Zbaraża Skrzetuski wyprawia się do Toporowa, gdzie chce prosić stacjonującego tam króla o pomoc dla Wiśniowieckiego. Odsiecz rusza w stronę twierdzy, ale chory Skrzetuski pozostaje przy królu.Kiedy udało się odeprzeć oblężenie i zawarto pokój, Skrzetuski wraz z kompanami wyrusza po Helenę, która w tym czasie pozostawała pod opieką kasztelanowej sandomierskiej. Po spotkaniu kochanków cały orszak wyrusza do Lwowa, gdzie ma się odbyć ślub Jana i Heleny.
Epilog powieści przywołuje wydarzenia odległe o dwa lata - jest rok 1651. Po zwycięstwie pod Beresteczkiem Polacy doprowadzają do tego, że Chan ucieka z pola bitwy i jako jeńca bierze Chmielnickiego, a Bohun, jako nowy wódz, osiada w odbudowanych Rozłogach i tam umiera.

Ogniem i mieczem - pierwsza z trzech powieści historycznych będących częścią Trylogii pisanej dla pokrzepienia serc przez Henryka Sienkiewicza w latach 1884-1888. Akcja powieści rozgrywa się w latach 1648-1651 w okresie powstania Chmielnickiego na Ukrainie.
Pozostałe części Trylogii to Potop i Pan Wołodyjowski. Powieść była pierwotnie wydana w odcinkach w latach 1883-1884 w warszawskim dzienniku "Słowo" i, z minimalnym opóźnieniem w stosunku do "Słowa", także w krakowskim dzienniku "Czas". Pierwsze wydanie książkowe ukazało się w 1884 w Warszawie. Wydanie książkowe miało inne zakończenie powieści aniżeli wersja wydrukowana w czasopismach. Część rękopisu powieści przechowywana jest w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Autor mija się chwilami z historyczną prawdą, co nie ujmuje dziełu wartości literackich. Sienkiewicz tworzył swoją powieść, aby podnieść na duchu żyjących pod zaborami Polaków.
W powieści przeplata się wątek walk polsko-kozackich z historią miłosną Jana Skrzetuskiego i Heleny Kurcewiczówny. Poznajemy przebiegłego i pełnego poczucia humoruJana Onufrego Zagłobę oraz obdarzonego ogromną siłą, ale naiwnego i dobrego jak dziecko Litwina Longinusa Podbipiętę,który ślubował czystość, dopóki mieczem przodków, Zerwikapturem, nie zetnie trzech głów "pohańców" za jednym zamachem. Poznajemy także "małego rycerza" Michała Wołodyjowskiego, pierwszą szablę Rzeczypospolitej, sługę Skrzetuskiego Rzędziana, beznadziejnie zakochanego w Helenie Bohuna, jak również dwie ważne postaci historyczne epoki: Bohdana Chmielnickiego i Jeremiego Wiśniowieckiego.
Powieść rozpoczyna się ucieczką Chmielnickiego na Sicz, gdzie organizuje wielkie powstanie Kozaków sprzymierzonych z Tatarami. Powstańcy pokonują część wojsk koronnych nad Żółtymi Wodami i pod Korsuniem. Bunt próbuje stłumić na własną rękę książę Jeremi Wiśniowiecki, w którego prywatnym wojsku służą Skrzetuski z Wołodyjowskim, do których dołącza Podbipięta. Obowiązek żołnierski odrywa Skrzetuskiego od ukochanej Heleny. Nie ma możliwości, by obronić ją przed wojną i gotowym na wszystko Bohunem.
Wojska Wiśniowieckiego nie mogą liczyć na pomoc innych magnatów, którzy chcą ugody z Kozakami. Pospolite ruszenie, zebrane pod Piławcami, ucieka na wieść o przybyciu Tatarów. Wojska pod wodzą księcia fortyfikują się w twierdzy Zbaraż, gdzie oblega ich wielka armia Chmielnickiego i chana Islama III Gireja. Szlachta w liczbie kilkunastu tysięcy żołnierzy broni się dzielnie, ale nie ma szans wobec ogromnej potęgi przeciwnika.
Książę posyła ochotnika (jest nim Podbipięta), by przekradł się przez obóz Kozaków i zawiadomił króla o trudnym położeniu. Longinus ginie jednak nie wykonując zadania. Misja udaje się następnemu śmiałkowi - Skrzetuskiemu - dzięki któremu król Jan Kazimierz podejmuje próbę odsieczy Zbaraża; po nierozstrzygniętej bitwie pod Zborowem następuje ugoda i w tym momencie kończy się zasadniczy wątek powieści.
Helena po wielu przygodach zostaje ocalona, a Bohun schwytany (ale Skrzetuski przebacza mu porwanie Heleny). Powieść kończy się opisem zwycięskiej dla Polaków bitwy pod Beresteczkiem.